Wojna peloponeska była znaczącym konfliktem zbrojnym w starożytnej Grecji, trwającym od 431 do 404 roku p.n.e. Starcie rozegrało się między dwiema potężnymi siłami: Atenami wraz z Ateńskim Związkiem Morskim a Spartą ze Związkiem Peloponeskim. To nie był zwykły konflikt. Napięcia między miastami narastały latami. Głównym powodem była rosnąca potęga Aten. Sparta się tego obawiała. Ostatecznie działania Aten przeciwko Megarze i Potidai doprowadziły do wybuchu wojny.
Najważniejsze informacje:- Wojna trwała 27 lat (431-404 p.n.e.)
- Główni przeciwnicy: Ateny i Sparta
- Bezpośrednią przyczyną był konflikt o Megarę i Potidaję
- Sparta zwyciężyła dzięki wsparciu Persji
- W trakcie wojny wybuchła zaraza w Atenach (430 p.n.e.)
- Przełomowa bitwa odbyła się pod Ajgospotamoi (405 p.n.e.)
- Skutkiem było obalenie demokracji ateńskiej
- Zginęło około 10% populacji Hellady
Czym była wojna peloponeska?
Wojna peloponeska to największy konflikt zbrojny starożytnej Grecji, trwający od 431 do 404 roku p.n.e. Starcie toczyło się między potężnymi Atenami a militarystyczną Spartą. Ten wieloletni konflikt zmienił oblicze całej Hellady.
W wojnie peloponeskiej uczestniczyły niemal wszystkie greckie polis. Ateny przewodziły Związkowi Morskiemu, podczas gdy Sparta dowodziła Związkiem Peloponeskim. Rywalizacja między tymi potęgami doprowadziła do wyniszczającego konfliktu.
Strony konfliktu w wojnie peloponeskiej
Ateny były morską potęgą i centrum kulturalnym starożytnej Grecji. Przewodziły Związkowi Morskiemu, skupiającemu około 200 greckich polis. Ich główną siłą była potężna flota i rozwinięta gospodarka.
Sparta reprezentowała model militarystycznego państwa-miasta. Stała na czele Związku Peloponeskiego, zrzeszającego około 60 polis. Jej największym atutem była doskonale wyszkolona armia lądowa.
| Cecha | Ateny | Sparta |
| Liczebność wojsk | 30,000 hoplitów | 25,000 hoplitów |
| Flota | 300 trier | 100 trier |
| Główni sojusznicy | Związek Morski | Związek Peloponeski |
Czytaj więcej: Co to jest wojna totalna? Poznaj najważniejsze cechy i fakty
Dlaczego wybuchła wojna peloponeska?
Przyczyny wojny peloponeskiej były złożone. Rosnąca potęga Aten budziła niepokój w Sparcie. Rywalizacja między miastami przybierała na sile z każdym rokiem.
Bezpośrednim powodem wybuchu konfliktu były działania Aten przeciwko Megarze i Potidai. Sparta uznała to za naruszenie równowagi sił. Wojna stała się nieunikniona.
- Wzrost potęgi morskiej Aten
- Rywalizacja ekonomiczna między polis
- Konflikt o Megarę i Potidaję
- Różnice ustrojowe między Atenami a Spartą
- Interwencje w sprawy sojuszników
Jak przebiegała wojna peloponeska?
Początkowa faza wojny peloponeskiej charakteryzowała się najazdami Sparty na Attykę. Ateny stosowały strategię defensywną. Sparta niszczyła tereny wiejskie, podczas gdy Ateńczycy chronili się za murami miasta.
W środkowej fazie konfliktu inicjatywę przejęły Ateny. Prowadzili skuteczne operacje morskie. Sparta zaczęła szukać wsparcia u Persów.
Ostatnia faza przyniosła przełom. Sparta, wspierana przez Persję, zaczęła budować własną flotę. Ateńczycy popełniali coraz więcej błędów strategicznych.
W 430 roku p.n.e. Ateny dotknęła straszliwa zaraza. Epidemia zabiła około jednej trzeciej populacji miasta, w tym przywódcę Peryklesa.
Najważniejsze bitwy wojny peloponeskiej
Najważniejsze bitwy wojny peloponeskiej rozegrały się głównie na morzu. Bitwa pod Arginuzami w 406 roku p.n.e. przyniosła ostatnie wielkie zwycięstwo Ateńczykom. Kosztowało ich ono jednak utratę doświadczonych dowódców.
Decydująca okazała się bitwa pod Ajgospotamoi w 405 roku p.n.e. Spartański dowódca Lizander zniszczył tam ateńską flotę. To starcie przesądziło o wyniku wojny.
- Bitwa pod Arginuzami (406 p.n.e.) - ostatnie zwycięstwo Aten
- Bitwa pod Ajgospotamoi (405 p.n.e.) - zniszczenie floty ateńskiej
- Oblężenie Aten (404 p.n.e.) - kapitulacja miasta
Kto wygrał wojnę peloponeską?
Wojnę peloponeską wygrała Sparta. Wsparcie Persji i błędy strategiczne Aten przesądziły o wyniku konfliktu. Spartański dowódca Lizander doprowadził do ostatecznego zwycięstwa.
Ateny skapitulowały w 404 roku p.n.e. Miasto było wyczerpane długotrwałym oblężeniem. Sparta osiągnęła swój cel - hegemonię w Grecji.
Warunki pokoju były surowe. Ateny musiały zburzyć Długie Mury, zredukować flotę do 12 okrętów i przystąpić do Związku Peloponeskiego.
Skutki wojny peloponeskiej
Skutki wojny peloponeskiej były katastrofalne dla całej Grecji. Ateny straciły status supermocarstwa. Sparta przejęła hegemonię, ale nie potrafiła utrzymać jedności świata greckiego.
W Atenach wprowadzono oligarchię. Demokratyczne instytucje zostały zawieszone. Sparta narzuciła swój model ustrojowy wielu greckim polis.
Straty ludzkie były ogromne. Zginęło około 10% populacji Hellady. Zniszczenia materialne dotknęły większość greckich miast. Gospodarka wielu regionów podupadła na długie lata.
Wielki konflikt, który zmienił starożytną Grecję
Wojna peloponeska to 27-letnie starcie między Atenami a Spartą, które całkowicie zmieniło układ sił w starożytnej Grecji. Ten największy konflikt w historii Hellady pochłonął tysiące istnień i doprowadził do upadku ateńskiej potęgi.
Rywalizacja między demokratycznymi Atenami a militarystyczną Spartą doprowadziła do podziału greckiego świata. Kluczowym momentem okazała się bitwa pod Ajgospotamoi w 405 roku p.n.e., gdzie Sparta, wspierana przez Persję, zniszczyła ateńską flotę.
Konsekwencje konfliktu były dalekosiężne. Sparta przejęła kontrolę nad Grecją, demokracja ateńska upadła, a straty demograficzne i gospodarcze wpłynęły na cały region. Ta wojna pokazuje, jak wewnętrzne konflikty mogą osłabić nawet najpotężniejsze państwa.
